Slijten van Edelmetalen

Alles over de eigenschappen en de bewerking van (edel-)metalen zoals goud, zilver, titanium, koper, etc.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Eljas
Zeer actief lid
Zeer actief lid
Berichten: 648
Lid geworden op: maandag 25-09-2006, 23:27
Ervaring: Professioneel goudsmid
Woonplaats: regio Eindhoven
Contacteer:

Slijten van Edelmetalen

Bericht door Eljas »

Daniel Houwer schreef:Hmm, het krast sneller maar slijt langzamer.
Als iemand gedegen redenen of technische feiten kent over de slijtbaarheid van fijn- of eerste- gehalte, ben ik zeer geinteresseerd/

Groeten,
Ik ben altijd van mening geweest dat het eerder slijt maar wil best aannemen dat het anders is. Toch wil ik hierbij mijn gedachten zo goed mogelijk ondersteunen. Mocht iemand er anders over denken en dit willen onderbouwen, laat maar horen....ik ben zeer benieuwd...

Hierbij mijn bijdrage:

Rubriek: Uitleg Slijtvastheid edelmetaal
Onderwerp: Ingebracht door: Eljas
Aanvullende informatie van: Van dale taalweb, Metaalkunde J.A.H.Huttmann, Theorie und Praxis des goldschmieds E. Brepohl.


Edelmetaal wordt gelegeerd in de goudsmederij om sieraden betere eigenschappen als o.a. slijt- en smeedbaarheid te geven

Als eerste wordt het begrip slijtage gedefinieerd als:

slij?ta?ge (de ~ (v.))
1 de omstandigheid dat of de mate waarin iets slijt => de tand des tijds

Nu is de vraag of de slijtvastigheid (in hoeverre iets bestand is tegen slijtage) te koppelen is aan de hardheid van iets.

Er zijn verschillende methode om hardheid te bepalen. Sommige werken volgens het principe van de weerstand bij het indrukken van het oppervlak zoals bij Brinell en Vickers. Sommige meten het opstuiten van een stalen kogel maar ook wordt de krasbestendigheid vergeleken bij de methode van Mohs.
Hierbij wil ik dan de stelling innemen dat al deze soorten van testen tevens de slijtvastheid bepalen. Vandaar dat in het onderstaand tabel Brinell naast Mohs staat.

Afbeelding

Met deze wetendheid kan eenvoudig in het onderstaand tabel gezien worden dat bijvoorbeeld sieraden gemaakt van fijnzilver aanzienlijk slijtagegevoeliger zijn dan wanneer er een legeringelement als bijv. koper bij toegevoegd is. Dit gaat op tot +/- 580 delen fijnzilver t.o.v. koper, en dan neemt het weer af.

Afbeelding

In de tabel is ook te zien dat dit geldt voor zowel zilver als koper als goud.

Eljas
Laatst gewijzigd door Eljas op maandag 09-07-2007, 7:47, 1 keer totaal gewijzigd.
Gedeelde ervaringen zijn de bouwstenen voor de toekomst....
Gebruikersavatar
Ari
Zeer actief lid
Zeer actief lid
Berichten: 1128
Lid geworden op: donderdag 14-12-2006, 9:05
Ervaring: Overig

Bericht door Ari »

Wat mij inderdaad ook altijd opvalt is dat wanneer ik platina zettingen ter reparatie krijg aangeboden deze er vaak nog wonderbaarlijk goed uitzien na veel gedragen te zijn en platina is nou niet bepaald een erg hard materiaal. Platina anker colliertjes bv gaan ook erg lang mee.
Witgouden zettingen verzwaar ik tegenwoordig bewust met platina om beter bestand te zijn tegen slijtage. Geen idee of dit ook opgaat voor 24k goud.

ari
Gebruikersavatar
Lapidee
Rust zacht
Berichten: 2601
Lid geworden op: zaterdag 25-11-2006, 23:34
Ervaring: Professioneel goudsmid
Woonplaats: Den Haag

Bericht door Lapidee »

Lastig onderwerp. Er is geen eenduidige verklaring voor te verzinnen.
Zeker in vergelijking met de materiaalafname bij edelsteen slijpen merk je dat heel sterk, De ene steen bv agaat H 7 slijpt veel moeilijker dan een toermalijn. terwijl die net iets harder is. Ik denk dat taaiheid ook een grote rol speelt.

Het zelfde geld ook voor platina.
Ruud
Kennis vergaren is een hobby, toepassen de kunst!
Gebruikersavatar
Daniel Houwer
Zeer actief lid
Zeer actief lid
Berichten: 1472
Lid geworden op: zaterdag 04-11-2006, 13:32
Ervaring: Professioneel goudsmid
Woonplaats: Haarlem

Bericht door Daniel Houwer »

Slijtgevoeligheid en hoe moeilijk iets is te bekrassen zijn niet hetzelfde. Hierbij laat je taaiheid uit de berekening.
Probeer maar eens lood te polijsten. A ongezond en b bijna ondoenlijk met verspanende bewerkingen als polijsten.
Toch is het heel makkelijk te krassen en te snijden.
Vijlen gaat niet zo makkelijk omdat het spul versmeerd. Het heeft dus weinig zin om zijn collega moleculen los te laten.
Thevens verbeterd de smeedbaarheid van goud en zilver niet als je het legeert. Het gaat nog steeds prima, maar er gaat niets boven het smeden van fijngoud en fijnzilver.

Het is wel zo dat als je fijngoud en fijnzilver vijlt er meer afkomt met een schone vijl. En dan nog zie je dat je erg veel materiaal versmeerd. Een spaan versteken met een graveersteker gaat erg lekker in fijnmetaal maar het lossen van die spaan is al vaak vrij lastig. In gelegeerd metaal breekt de spaan makkelijk af en of die spaan nu 1 micron is of 1mm maakt weinig uit.
De slijtage echter die bij sieraden van toepassing is is de slijtage gevoeligheid bij dagelijks gebruik.
Slijtage door contakt met textiel en andere niet agressief verspanende middelen.
Ook zeker waar dat fijngoud en fijnzilver eerder mat word en vervormt maar nogmaals, het geeft bijna niet af.

De platina sieraden uit de artdeco periode zijn meestal nog in uitstekende staat terwijl de 14kt witgouden sieraden van een paar decennia later compleet versleten zetpoten hebben.

Toch is de voornaamste reden dat fijnmetaal minder snel slijt dan gelegeerd materiaal prima te testen met een lekker harde lappenschijf en wat polijstvet.

En door het zien van een hardheidsdiagram van Mohs en Brinell de stelling in te nemen dat zacht materiaal sneller slijt (dus materiaal afgeeft) dan harder materiaal is onvolledig (weer die taaiheid).
Mijn mening is dat de tand des tijds (gewoon dragen in het dagelijks leven) niet veel materiaal van fijnmetaal afneemt maar het wel erg bekrast en versmeerd. De tand van snijdend gereedschap echter doet veel meer met je fijnmetaal dan met harder gelegeerd metaal.

Kortom, Mohs en Brinell zijn niet goed genoeg voor een degelijke conclusie.

Terug in het onderzoek?

Groeten.
The best things in life are still made by hand
Gebruikersavatar
Eljas
Zeer actief lid
Zeer actief lid
Berichten: 648
Lid geworden op: maandag 25-09-2006, 23:27
Ervaring: Professioneel goudsmid
Woonplaats: regio Eindhoven
Contacteer:

Bericht door Eljas »

De schaal van Mohs is voor mij een vergelijkingsschaal die (in ieder geval het meest) de krasbestendigheid aangeeft. Uiteraard zijn op alle regels uitzonderingen en hier zal dat dus ook wel het geval zijn. Het is lastig om door te redeneren zonder juiste defenitie van het woord slijtage.

Ook speelt de kristalstuctuur mee in dit verhaal. Tot nu toe heb ik er nooit bij stilgestaan maar bij het testen op de manier van Mohs, speelt daar de richting van de kristalstuctuur nog parten. Dit lijkt me zeker van belang wanneer je het hebt over grote eenkristallen.

Is hiermee de "smeerbaarheid" van metalen te verklaren?

De meest bekenste metingen die er gedaan worden zijn treksterkte, hardheid, rek, rek bij breuk, insnoering, verlenging en blijvende verlenging. Niets kan ik (tot nu toe) vinden over slijtage.
Mogelijk komt dat omdat slijtage onder een van deze rubrieken valt of combinatie hiervan.
In de metaalwereld wordt apart benoemd hoe de verspaanbaarheid, draaibaarheid en polijstbaarheid is en elk materiaal heeft zijn eigen specifieke bewerkingsmethode om tot een zo'n optimaal mogelijk eindresultaat te komen.

Ik blijf benieuwd naar een overzicht waarin slijtage van metalen worden vergeleken. Het liefst van edelmetaal maar mogelijk kunnen we ook het een en ander afleiden van andere metalen........

Bij mij gaat de zoektocht dus nog door...

Eljas
Gedeelde ervaringen zijn de bouwstenen voor de toekomst....
Gebruikersavatar
Eljas
Zeer actief lid
Zeer actief lid
Berichten: 648
Lid geworden op: maandag 25-09-2006, 23:27
Ervaring: Professioneel goudsmid
Woonplaats: regio Eindhoven
Contacteer:

Bericht door Eljas »

Onderstaaand artikel geeft denk ik voldoende duidelijkheid in deze materie. Het artikel komt uit een erg oude uitgave van (waarschijnlijk) Edelmetaal. En Daniel, je zat helemaal op het goede pad....
De info is ingescand. Sommige foto's schijnen door waardoor de achterzijde van de pagina zichtbaar zijn.
Klik even op de afbeelding om de tekst op leesbare grote te krijgen.


Rubriek: Uitleg Slijtage van goud
Onderwerp: Ingebracht door: Eljas
Aanvullende informatie van: Maandblad Edelmetaal (?)



Edelmetaal slijt en een verkeerde gedachte is dat hard edelmetaal minder slijt dan zacht. Onderstaand artikel geeft hierover meer duidelijkheid:

Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Gedeelde ervaringen zijn de bouwstenen voor de toekomst....
Plaats reactie